Bu hafta, bir çok kişinin yakalanabileceği bir hastalık olan ve hakkında yaygın ama yanlış bilgiler olan sinüzit hastalığı ile ilgili bilgiler vermek istiyorum. Özellikle içinden geçmekte olduğumuz kış aylarında bir çok kişide sinüzit enfeksiyonu görülebilmekte, eksik ya da yanlış tedaviler ile bu hastalık kronikleşebilmekte ve insanların yaşam kalitesini düşürebilmektedir. Daha ileri durumlarda ameliyat gerekebilmektedir.

Peki, öncelikle sinüs ne demektir? nerelerde bulunur? Ve ne işe yarar? Sinüsler; burun çevresindeki kemiklerin içerisinde yer alan havalı boşluklardır. Yanak sinüsleri (maksiller sinüsler), alın sinüsleri (frontal sinüsler), gözler arasındaki önde ve arkada yer alan sinüsler (ön ve arka etmoid sinüsler) ve kafa içi sinüsler (sfenoid sinüsler) olmak üzere gruplanırlar. Sinüsler, küçük kanallarla burun içine açılırlar.

Burnun ve sinüslerin içerisini, bir halı gibi mukoza denilen yapı kaplar, bu mukoza mukus (sümük) adlı bir salgı salgılar. Gün içerisinde yaklaşık  0,5-1 litre mukus üretilir. Üretilen bu mukus, mukoza üzerinde bulunan silia denilen mikroskopik kamçıların hareketleri ile sinüslerden burna doğru taşınır ve burundan arkaya genize doğru ilerler ve sonrasında yutulur. Mukus, mikroplara karşı vücut savunma sitemine yardımcı olur, solunan havadaki parçacıkları ve alerjenleri tutar, havanın filtre edilmesinde ve akciğerlere gitmeden önce nemlendirilmesinde rol oynar. Sinüslerin ayrıca kafa kemiklerinin ağırlığını azaltmak, sesin rezonansını sağlamak, travmalarda darbeyi emici etki yaparak beyne ulaşmasını önlemek gibi fonksiyonları vardır.

-SİNÜZİT NEDİR? NASIL OLUŞUR?

Sinüs denilen bu boşlukların iltihaplanmasına sinüzit denir. Sinüslerin burna boşalma kanallarının tıkanması, siliaların tam çalışmaması ve mukusun taşınamaması ve mukus içeriğinin ya da kıvamının değişmesi gibi nedenler sinüzite zemin hazırlar.

Sinüzit oluşumunun en sık nedeni viral üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Alerjiye bağlı sinüs ağızlarını tıkayan mukoza ödemi ikinci önemli sinüzit nedenidir. Burun içi kemik ve kıkırdak eğrilikleri (septum deviasyonu), burun içi eti büyümeleri (konka hipertrofileri ) , polipler ve de burun içi tümöral kitleler gibi sinüs boşalma kanallarını daraltan ya da tıkayan nedenler sinüzit oluşumuna neden olabilirler.

-NE GİBİ ŞİKAYETLER OLUŞUR?

Burun tıkanıklığı, koku alamama, sarı, yeşil veya kanlı burun akıntısı, ateş, tutulan sinüslere göre gözlerin etrafında ağrı, diş ağrısı ile karışabilen yanak ağrısı, yüzde basınç hissi, öne eğilmekle artan yüz veya baş ağrısı, başın arka kısımlarına vuran ağrı,  kötü ağız kokusu, geniz akıntısı ve buna bağlı olarak bulantı ve öksürük belirtileri bulunabilir.

-NASIL SİNÜZİT TANISI KONUR?

Şikayetler doğrultusunda KBB muayenesi yapılarak, endoskopik olarak detaylı burun içi muayenesi ve gerekirse ek görüntüleme yöntemleri ile tanı konulur.

-SİNÜZİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Sinüzit tedavisi, antibiyotikler ve sinüslerin buruna açılan deliklerinin açılmasını sağlamaktır. Antibiyotik tedavisi 10 gün hatta bazen 15-20 gün sürmelidir. Sinüs deliklerinin açılması için dekonjestan amaçlı kullanılan tablet ya da spreyler, ağrıyı kesmek için ağrı kesiciler ve alerji gibi durumlar varsa bunlara uygun ilaçlar verilir. Dekonjestan spreyler 5 günden fazla kullanılmamalıdır.

Eğer sinüzit kronik hale gelmişse ve sinüslerin burun içine açılan deliklerinde ilaçla açılmayacak tıkanıklıklar oluşursa ameliyatla tedavi etmek gerekir.

-HANGİ DURUMLARDA AMELİYAT GEREKİR?

Yeni başlayan sinüzitler (akut sinüzit) genellikle ilaç tedavisine yanıt verdikleri için ameliyata nadiren ihtiyaç duyulur. Ancak uzun süren ve ilaç tedavisine cevap vermeyen sinüzitler (kronik sinüzit), burunda et veya kemik eğriliği ( deviasyon ) bulunması, alerjiye bağlı polip oluşumu gibi durumlarda ya da komplikasyon gelişen vakalarda sinüzit ameliyatı gerekir.

-SİNÜZİT AMELİYATI NASIL OLUR?

Sinüzit ameliyatları burun içine sokulan bir kamera aracılığıyla endoskopik yöntemlerle yapılmaktadır. Böylece hem burun içi gibi dar ve karanlık bir yerde çalışmak kolaylaşmaktadır hem de sinüzite yol açan faktörler düzeltilerek sinüzit temizlenmektedir. Ameliyatta en önemli amaç, sinüs ağızlarının açılmasını sağlamak ve sinüslerin içini temizlemektir. Ameliyatın seyrine ve hastalığın durumuna göre tamponlu ve tamponsuz yapılabilmektedir.

-SİNÜZİT TEDAVİ EDİLMEZSE NELER OLABİLİR?

İltihabın yayılmasına bağlı bazı komplikasyonlar gelişebilir. Bunlardan en önemlileri iltihabın göz çukuru içine yayılması ve körlüğe kadar gidebilen hastalıklar, beyin zarına veya beyin içine yayılarak abse oluşması, iltihabın sinüs içinde abseleşmesi ve kemik iltihabı sayılabilir.

-SİNÜZİTTEN NASIL KORUNULABİLİR?

Hava kirliliği, alerjenler ve sigara dumanı gibi faktörler sinüs mukozası üzerinde olumsuz etki yapar. Ayrıca virüslere bağlı üst solunum yolu enfeksiyonları da kalabalık ve iyi havalanmayan ortamlarda hızla yayılarak sinüzitlerin oluşmasında önemli bir etken olur. Bu nedenle yaşama ve çalışma ortamlarının iyi havalandırılması ve bu ortamlarda sigara içilmesine izin verilmemesi sinüs enfeksiyonlarından korunmada önemli rol oynar. Solunan havanın kuru olması, burun ve sinüs salgılarının koyulaşmasına neden olarak ve sinüslerden boşaltılmasını engelleyerek sinüzit riskini artırmaktadır. Bu nedenle yaşanılan ve  çalışılan ortamların nemine dikkat edilmelidir.

‘Emre ERKİLET (KBB Uzmanı) – Denizli Cerrahi Hastanesi’