Yüz Felci Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Yüz siniri, yüz bölgesindeki mimik kaslarını çalıştıran sinirdir. Beyinden çıktıktan sonra işitme ve denge siniri ile birlikte seyrederek kulak kemiği içine girer ve iç kulak kanalı denilen bölgede seyreder. Bu bölgedeki patolojilerde, yüz sinirinin işitme ve denge siniri ile birlikte seyretmesine bağlı olarak yüz felcine işitme ve denge şikayetleri de eşlik edebilmektedir. Yüz siniri kulak kemiği içindeki kanalda ilerler iken orta kulaktaki kemikçiklerden birisinin kasını uyaran, gözyaşı bezini uyaran, dilde tat duyusunu alan ve bazı tükrük bezlerini çalıştıran dallar verir. Sinir kulak kemiğinden çıktıktan sonra öne uzanıp kulak önündeki büyük tükrük bezi (parotis bezi) içinden geçerek yüzdeki mimik kaslarını uyaran dallar verir. Sinirin bu seyrinden dolayı, yüz felcine eşlik eden gözyaşı salgısında azalma, dil tat duyusunda azalma, ve üzengi kemikçiği kasının fonksiyonunun olup olmamasına bakılarak hastalığın oluştuğu seviye belirlenebilir.
Yüz felçlerinin en sık nedeni genellikle nedeni bilinmeyen ve kendi kendini sınırlayan, Bell Paralizisi denen hastalıktır. Ayrıca kulak kemiğinde tahribat yapan iltihaplar ya da sinirin seyri boyunca olan bölgede oluşabilecek tümörler gibi patolojiler de yüz felcine neden olabilir.
Bu bölge hastalıklarının tedavisi KBB hekimliği alanına girdiği için yüz felci geçiren hastalar mutlaka bir KBB uzmanınca değerlendirilmelidir.
Tedavi
Tedavi yüz felcine neden olan hastalığa göre değişir. Amaç; istemli hareketle yüz bölgesindeki kasların işlevlerinin normale dönmesidir.
Bell Paralizisi: travma, tümör ve enfeksiyon gibi belirli bir neden olmayan ani başlayan yüz felçleri Bell Paralizisi olarak adlandırılır. Nedeni belli değildir. Viral bir enfeksiyona ve immün bir mekanizmaya bağlı oluştuğu kabul edilir. En sık görülen yüz felci çeşididir. Hastaların %80-90 ında felç tamamen düzelir.
Bell paralizisinin tedavisinde, ilk 3 gün içerisinde başvuran hastalara, engel oluşturacak bir durum yoksa kortizon tedavisi uygulanır. Etken virus olarak düşünülür ise antiviral ilaç eklenir. İyileşme döneminde yüz kaslarında incelme olmaması için sıcak tatbiki, yüz egzersizleri ve masaj uygulaması önerilir. Gözde açık kalmaya bağlı kuruma oluşabilecek ve buna bağlı göz ile ilgili istenmeyen rahatsızlar ortaya çıkabilecektir, bu nedenle gözde kurumaya karşı da ek tedaviler başlanır.
Hastanın takibinde üç hafta sonunda düzelme varsa destekleyici tedaviye devam edilir. Düzelme olmayan hastalara elektrikle kas uyarım testi (EMG) yapılır. EMG de iyileşme bulgusu var ise izleme devam edilir. Eğer iyileşme bulgusu yok ise ileri incelemeler yapılır ve uygun hastalarda cerrahi tedavi planlanabilmektedir. Felç süresi uzadıkça iyileşme şansı düşmektedir, bu nedenle gerekiyor ise cerrahi müdahalenin en kısa zamanda yapılması gerekir.
Travma: Yüz felci nedenleri içinde ikinci sırada travmalar yer alır. Kulak kemiği kırıkları ya da cerrahi travma (cerrahi sırasında oluşabilecek hasarlanmalar) olabilir.
Travmadan hemen sonra oluşan yüz felçlerinde sinirde kesi ya da zedelenme olduğu kabul edilir. Bu durumda mümkün olan en kısa süre içinde ameliyat yapılmalı ve patolojinin durumuna göre uygun cerrahi teknik ile sinirin üzerindeki baskının kaldırılması ve gerekiyorsa onarımı gerçekleştirilmelidir. Travmadan bir süre sonra başlayan felçler ise sinirin kanalı içinde şişmesine veya kanamaya bağlı olarak oluşabilmektedir. Bu durumda tedavi Bell paralizisi gibidir.Tedaviye cevap vermeyen durumlarda cerrahi gündeme gelmektedir.
Akut ve kronik orta kulak iltihapları: Akut orta kulak iltihabı sırasında da yüz felci oluşabilir. Tedavide antibiyotik başlanmalı ve kulak zarına delik açılarak orta kulakta biriken iltihap boşaltılmalıdır. Ek olarak kortizon tedavisi uygulanabilir.
Kronik orta kulak iltihabı ile birlikte görülen felçlerde ise kolesteatom denilen kemiği eriterek büyüyen iltihap kitlesi bulunabilmektedir. Yüz felci kolesteatomun sinire basısı ya da o bölgedeki inflamasyona bağlı oluşabilmektedir. Bu vakalarda acil cerrahi müdahale gereklidir.
Herpes Zoster Otikus: (Ramsey Hunt Sendromu) Varisella Zoster denilen virüse bağlı oluşur. Genellikle beraberinde kulak kepçesinde, saçlı deride, yüzde veya dudaklarda uçuk benzeri kabarcıklı lezyonlar bulunur. Tedavide bu virüse özel anti viral ilaç kullanılmalıdır. Diğer tedavi protokolü Bell paralizisindeki gibidir.
Kulak kemiği dışı patolojiler: Genellikle travma ya da yanak tükürük bezinden (Parotis) köken alan tümörlere bağlı olarak oluşmaktadır. Tedavide nedene bağlı olarak farklı cerrahi yöntemler kullanılmaktadır.
‘Op. Dr. Emre Erkilet – Denizli Cerrahi Hastanesi’
