Küçük yerleşim yerlerind...


Küçük yerleşim yerlerinden insanları söküp metropollere yığan sözde modern hayat araba, koltuk ve asansör üçgeninde insanları hareketsizliğe mahkum etti. Bu hareketsizlikle beraber şekerden, undan zengin gıdalar, paket gıdalar ve GDO da hayatımıza girdi. Böylelikle onlarca yeni hastalık da devletlere ve milletlere ilave yük getirdi.
“Zamanın yok, paran yok, çok lezzetli vb. gibi bilinçaltı telkinleri ile sporsuz yaşam ve kötü beslenme girdabındayız”(Çakıral,2016). Uzağa değil şöyle bir etrafımıza bakalım. Mesela iş arkadaşlarımıza bir göz atalım. Göreceğiz ki pratik ve ucuz kahvaltı diye insanlar simitle, bisküvi ile kahvaltı yapıyorlar ve böylece zaten hareketsiz olan bedenlere ilave yük geliyor. Hareket olaraksa sürekli oturma eğilimi mevcut. Dolayısı ile obezite almış başını gitmektedir. “Önlenebilir hastalıklar ve sağlık açısından doğru beslenme ilk sıradadır”(Aydın,2010).
Un ve şekerden zengin ve aylarca raflarda durabilen tüm gıdalardan uzaklaşmalı, bol mevsim sebzesi, az mevsim meyvesi, az tahıl ve uygun miktarlarda et çeşitlerinden yemeliyiz. “Geleneklerimizden olan boza, sirke, turşuyu mutlaka tüketmeliyiz”(Başaranoğlu,2018). Özellikle de beyaz ekmekten uzak durulmalıdır. Suyu yemekle beraber değil de yemeklerden bir süre sonra ve gün boyu içmeliyiz. Yağ olaraksa halis sızma zeytinyağı ve halis tereyağı kullanılmalıdır. Fındık, fıstık, badem ve ceviz çiğ ve tuzsuz olarak tüketilmelidir.
“Yaşlanma açısından bakıldığında sporu atlamak uyumamak kadar kötüdür”(Öz,Roizen,2013). “Spor keyfiyet değil, asli bir görevdir”(Yavuz,2018). Öncelikle kardiyo egzersizleri olarak tanımlanmış olan doğada veya açık havada ve ekipmansız olarak yapılabilecek yürüyüş, bisiklet, yürüyüş bandı, eliptik bisiklet vb. gibi egzersizler en az 20 dakika olarak yapılmadır. Ardından özellikle core yani çekirdek olarak adlandırılan orta vücut egzersizlerini yapılmalıdır. Bunlar profesyonel sporda, amatör sporda ve sağlık sporunda esastır. Ayrıca zevklidir ve çeşidi de boldur. Örneğin: Crunch (beli kaldırmadan yerde kısa mekik), plunk (eller veya dirsekler üzerinde stabil duruşla bekleme), side plunk (tek el veya tek dirsek üzerinde yan olarak sabit durma), lying hyper extentiton (yüzükoyun uzanır vaziyette iken üst vücudu geriye doğru kaldırma), side bend (dambılla üst bedenimizi sadece sağa veya sadece sola bükme) vb. gibi onlarca çeşidi olan ve genellikle ekipmansız olarak uygulayabileceğimiz bu egzersizler öncelikle beynimiz için, ayrıca kemikler, kaslar, tendonlar, ligamentler, eklem sağlığı ve kalp sağlığı olarak da çok önemlidir. Bu egzersizlerin haftada üç defa uygulanması yeterlidir. Yeri gelmişken belirtmeliyiz ki ağır işte çalışmak bir spor değildir. Egzersizlerin ardından 20/30 sn. beklemeli olarak mutlaka esneme/germe hareketleri yapılmalıdır.”
Spor yapmak zordur. Uzanıp tembel bir şekilde vakit geçirmek ise kolaydır. Ama spor size sağlığınızı garanti eder”(Haney,2018). Bıkkınlık olamaması için ilk haftalarda sporu oldukça kısa tutmalısınız. “Spor branşa özgü olarak fonksiyonelleştirilmedir. Yoksa kişi yanlış egzersizler ve yöntemlerle hedefe ulaşamaz veya gereksizce yorulur”(Boyle,2019). Eğer basketbol, voleybol vb. gibi sporlar yapıyorsanız bir uzman eşliğinde fonksiyonel idmanlar planlanmalı ve uygulanmalıdır. Böylelikle gereksizce ve yanlış yapılan uygulamalardan kurtularak hedefinize ciddi bir enerji tasarrufu ile ulaşabilirsiniz. Her şey beyinde başlar. Zihin sağlığımız ise belki de her şeyin üzerindedir denilebilir. Çünkü beynimiz tüm hayatımıza yön verir. Sağlıklı bir yaşamın ön koşuludur pozitif bir beyin. Bunu sağlamak için stressiz kalmak ve hareketli bir yaşam tarzı gereklidir. “Stresten uzak kalmada düzenli meditasyon ve nefes egzersizleri ile gündelik hayatınızda yaşadığınız hızlı tempoyu düşürmek için size yardımcı olacaktır”(Ekmekçi,2017). Özellikle de 35 yaş ve üzeri hareketlilik daha da önemli hale gelmektedir. Çünkü: Yaşlanma için bir mühim bir evredir bundan sonrası. Özellikle tüm yaşam kalitemiz açısından hareketli olmak ve spor yapmak adeta bir vatan görevidir. “Spor imün sistemimizin güçlü olabilmesi için doğal ve en ucuz çaredir”(Yavuz,2018). Ayrıca uzunca bir süredir ülkeleri adeta kasıp kavuran Covid-19 açısından da spor en etkili vücut savunması çözümüdür.
Bir Anadolu deyişinin dediği gibi ağaç yaşken eğilir. Bu yüzden Atatürk’ün Beden Eğitimi konusundaki hassasiyetini iyi kavramalı ve anaokullarından itibaren sporu ve hareketliliği zihinlere kazımalıyız. Spor haricinde de hareketli bir yaşamı benimsemeliyiz. Örneğin: Yakın mesafelere yürümeli, asansörden uzak durmalı, mesai içerisinde tuvalet ve yemek harici arada bir koltuktan kalkarak yürümeliyiz. ”Önceki performans, gelecekteki performansı garanti etmez”(Öztop,1997). Bu yüzden yaşam boyu hareketli kalmalı, doğru beslenmeli ve sporu sürdürmeliyiz. Ancak tüm bunlar göz önünde tutularak sağlıklı ve zinde bir yaşama ulaşabilir ve onu koruyabiliriz. 1 Ekim 1926 tarihli Vatan Gazetesi’nin demecindeki şu tarihi sözlerle sözümüze son verelim: “Bütün milletçe sporun mahiyeti, kıymeti anlaşılmak ona kalpten muhabbet etmek, onu vatani vazife telakki etmek lazımdır”(Atatürk,1926).

Kaynaklar:
Öztop E.(1997)”Liderler İçin Sağlıklı Yaşam”, EDOK Yayınları,Ankara,s.1,2,3,5.
Öz M. Roizen F.(2013)”Siz Diyettesiniz”, Koridor Yayıncılık,İstanbul,s.57,89.
Çakıral M.(2016) “Televizyon Kıskacında Çocuk ve Subliminal Mesajlar”,Ferfir Yanınevi,İstanbul,s.30,33.
Başaranoğlu M.(2018)”İkinci Beyin Bağırsaklar”, Alfa Yayıncılık,İstanbul,20,23.
Boyle M.(2019)”Fonksiyonel İdman”, Duman Ofset,Ankara,s.8,13,15.
Ekmekçi R.(2017)”Zihinsel Antrenman”, Detay Anatolia Akademik Yayıncılık,Ankara,s.98,99.
Haney L.(2018)”Fit At Any Age”, Ripple Publishing, USA,s.28,29.
Tümerdem C.Y.(2016)”Türk Sporunun Usta Mimarı”, Demos Yayınları, İstanbul, s. 35,36.
Dr. Aykut Yavuz ile 01.01.2018 18.00 tarih ve saatindeki yüzyüze görüşmem.
Uğur ÖZER
Spor Koçu