Prof. Dr. Emin Ünüvar, ‘Omikron varyantı ve çocuklar’ başlıklı yazı kaleme aldı. Ünüvar yazısında Kovid-19’un omikron varyantının çocuklara etkisini ele aldı ve en çok merak edilen soruları cevapladı. Prof. Dr. Ünüvar’ın o yazısı şöyle:
Salgının başlangıcından beridir hastalığı geçirenler (alfa, beta, delta ve omikron suşlarından herhangi biriyle), hiç hastalık geçirmeyenler, tam aşılılar, eksik aşılılar, çocuklar, vb. gibi gruplara ayrılabilir. Aşılılar da zaman uyumu tam olmadığı için de etken heterojen, toplumsal bağışıklık da heterojen sonuç olarak da salgında hecmeleri görmekteyiz.
Herkes farklı zamanda hastalığı geçirdi veya geçirebilmekte; farklı zamanda tam veya eksik aşılı olabilmekte sonuçta da bu tablo ortaya çıkmaktadır. Artık bilinen bir gerçek var ki bu hastalık kalıcı bağışıklık oluşturmuyor. Toplumsal bağışıklığı sağlamak biraz zor görünmekte. Hastalığı geçirdiğinizdeki bağışıklık da zamanla zayıflamakta. Bu kısır döngüyü kırmanın en etkin yolu hızlı, güçlü ve tam bağışıklamadan geçmektedir. Toplumu kısa sürede hızla aşılayamazsak olduğumuz yerde döner dururuz ve aşılamanın etkinliği de düşük olacaktır.
Omikron varyantıda mRNA aşıları etkin mi?
Bu sorunun cevabı hatırlatma dozu ile evettir. Daha önce 2 doz mRNA aşısı olmuş kişilerin 3. dozları yaptırması bu aşıdan önemlidir. Zaman geçirmeden 3.dozlarını olmalıdırlar. Üçüncü doz ile omikron varyantına karşı koruyucu antikor titresi hızla yükselmektedir.
Ben daha önce mRNA aşısı oldum. mRNA aşısı ile mi devam etmeliyim?
Bu sorunun cevabı da evet yanı aşı ile devam etmelisiniz olmalıdır. Heterojen aşıların kulanımının sağlayacağı immuniteye ait bilgilerimiz henüz yeterli düzeyde değildir.
mRNA aşısında 4. doz var mıdır? Bu sorunun cevabı hastalık yönünden yüksek riskli, bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayan kişiler için vardır. Yoksa sağlıklı kişiler için 4. doz uygulaması yoktur.
COVID enfeksiyonunda geçirilmiş hastalık öyküsü olması sizi omikron varyantına karşı korur mu? Bu sorunun cevabı kesin hayırdır. Zira geçirilmiş hastalık sonra zamanla bağışıklık zayıflamakta, geçirdiğiniz suş omikron değil, bu nedenle koruyucu olmaz. Katardan bildirilen araştırma sonuçları bunu göstermektedir.
Salgın niçin bitmiyor? Halen bu kadar vaka var?
Etken değişmekte, kişiler aşısız, bağışıklık zamanla zayıflamakta, hastalık kalıcı bağışıklık oluşturmuyor. Bu kısır döngüyü kırabileceğimiz tek uygulama hızla, kısa sürede etkin aşılamanın sağlanmasıdır.
Bazıları hastalığı hafif bazıları da daha şiddetli atlatıyor. Omikron varyantı hafif hastalık mı yapıyor? Bu tamamen yanlış bir düşünce. Omikron da ağır hastalığa neden olabiliyor. Asla zayıf, hafif bir etken değil. Bazılarında daha hafif seyretmesi solunum sistemindeki mukozal immünite dediğimiz virüsün tutunduğu solunum yolundaki bağışıklık yanıtına bağlı. Bu bariyeri geçerse ağır hastalıklara neden olabilir. Bu sizin konak yapınız ve etken arasındaki bir dengedir. Kimse nasıl çalışacağı önceden kestirilemez. O nedenle asla omikron etkeni hafife alınmamalıdır.
COVID hastalığında etkin olarak tedavi uygulamaları var mıdır?
Evet bazı uygulamalar vardır. Ancak öncelikle bilinmelidir ki bunlar asla aşılamanın yerini almaz. Temel hedef tedavi etmek değil korumaktır. Bu da aşılama ile olur. Tedavide monoklonal antikorlar, Molnupravir, Paxlovid isimli bazı ilaçların hekimlerin kontrolünde uygun kişilere hastalığın erken döneminde başlanması yarar sağlamıştır.
Omikron göreceğimiz son varyant mıdır? Diğerlerinin gelişmemesi için ne yapılabilir?
Varyantların gelişimi biyolojik bir süreçtir. Doğada her şey değişir, virüsler de değişir, bizler de değişiriz. Bu nedenle yeni varyantların ortaya çıkması bir olasılıktır. Bunu yavaşlatabilmenin yolu etkin aşılama ve enfeksiyon zincirinin kırılmasıdır. Virüs biz olmadan yaşayamaz. O nedenle bir süreç içinde diğer virüslerde olduğu gibi yerini alacak, dünyamızda bulunmaya devam edecektir.
Çocuklara 5 yaş üzerinde mRNA aşısı yapılabilir mi?
Ülkemizde bu sorunun cevabı hayır iken batı ülkelerinin birçoğu Kasım 2021'den beridir 5 yaş üzeri çocukları da mRNA aşıları ile aşılamaktadır. Sonuçlar aşının etkinliğini, istenmeyen etki oranının da yüksek olmadığını güvenilir olduğunu göstermektedir. Çocuklarımızı aşılamadan hastalığı kontrol altına alamayız, enfeksiyon zincirinin kıramayız. Aşı zorunluluk olmadığına göre isteyen ailelere tavsiye edilmeli, kanaatimce ülkemizde de uygulanmalıdır. Bunun bilimsel bilgileri mevcuttur.
Omikron varyantı hafif hastalık nedeni gibi gösterildi ama vefat sayıları halen yüksek. Bu durum nasıl açıklanabilir?
Omikron varyantı çok daha hızlı bulaşmakta, zaman içinde vaka yükü çok yüksek, vaka sayısı çok yüksek olunca da vefat sayılarını düşürmekte zorlanıyoruz. Bunun nedeni vaka yükünün yüksekliğidir. Önlemenin yolu etkin aşılamadır.
