Ağız-boğaz tümörleri ortaya çıkmadan önce prekanseröz lezyon denilen bir bir geçiş dönemi vardır. Bu geçiş dönemi lezyonları bilinir, şüphe duyulur ve gerekli şekilde ele alınırsa kanser gelişiminin önüne geçilebilir;
Güneş ışınlarına maruz kalan alt dudakta kanser oldukça sık görülür. Bu nedenle kabuklanma ve yara ile seyreden ve iki haftayı geçen sürede iyileşmeyen yaralara şüphe ile bakılmalı biyopsi alınmalıdır.
Ağız içindeki prekanseröz lezyonların tanınması erken tanı ve tedavi açısından son derece önemlidir. Dudak ve ağız içindeki her türlü atrofik lezyon prekanseröz olarak değerlendirilmelidir. Lezyonun atrofik olduğu hafif renk solukluğu ve çevre normal dokuya göre hafif çukur olması ile anlaşılır. Aynı şekilde hipertrofik beyaz lezyonlar (lökoplaki) ve kırmızı lezyonlarda (eritroplaki) prekanserözdür. Bu hastalarda sigara ve alkol gibi her türlü tahriş edici madde alımı derhal kesilmeli ve hasta bir hafta ile bir ay değişen süreyle izlenmelidir. Bu süre içinde iyileşme gözlenmezse biyopsi gerekir.
Diş ve protez vurukları ciddiye alınmalı, bir haftalık protezsiz dönemi takiben yeniden değerlendirilerek gerekirse biyopsi alınmalıdır. Ağız içinde bir santimetreye ulaşan her türlü yara etraflıca değerlendirilmelidir.
Bademciklerde ağrısız yaralar, tek taraflı bademcik büyümeleri, dil kökünde takıntı hissi, konuşma sesinin tınısında değişiklik etraflı muayeneyi gerektirir.
Dil kanserleri vücudun diğer yerlerinde görülen pek çok kanserin aksine ağrılıdır.
Boğaz bölgesindeki kanserlerin önemli bir kısmının ilk bulgusunun boyunda kitle olabileceği unutulmamalıdır.
Ağız içinde, özellikle sert damak yerleşimli yavaş büyüyen kitlelerin de, küçük tükürük bezlerinden kaynaklanan tümörlerden olma ihtimali oldukça yüksektir. Bu nedenle erkenden değerlendirilmeleri gerekir.
Genellikle alt dudak mukozasında içi berrak sıvı dolu kistlere rastlamak mümkündür. Bunlar ağız içinde yaygın olarak bulunan küçük tükürük bezlerinin ağızlarının ısırma vb. nedenlerle tıkanması sonucu ortaya çıkarlar. Kendiliğinden geçebilir. Ameliyat gerekebilir.
Diğer taraftan dil kökündeki kırmızı kabarıklıklar tad tomurcuklarıdır. Yanak içinde çene kapanma hizası boyunca uzanan, tekrarlayan ısırmalar neticesi oluşan beyaz nedbe çizgisi; yanak ve dudak mukozasındaki sarı yağ dokusu lekeleri, hastada kuşkuya neden olabilir. Bunların normal olduğu hastaya izah edilmelidir.
