Doğal alanlarda yetişen ve yapısında zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze, kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir. Mantar zehirlenmeleri, özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışların bol olduğu mevsimlerde görülür. Ülkemizde doğal alanlarda yetişen zehirli mantarların da bulunduğu unutulmamalıdır.
Türkiye’de Bulunan En Zehirli Mantar Türleri:
Omphalotus Olearius (Ağulu mantar)
Lepiota Bruneoincarnata (Yalancı dede mantarı)
Amanita Muscaria (Sinek mantarı)
Amanita Phalloides (Köygöçüren mantarı)
Mantar Zehirlenmesinden Nasıl Korunmalıyız?
Zehirlenmelerin önemli bir kısmı esasında çok basit önlemlerle engellenebilecek niteliktedir. Bu çerçevede, mantar zehirlenmeleri de çok basit bir şekilde önlenebilecek bir zehirlenme tipi olup zehirlenmenin engellenmesindeki tek çare de doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi; bunun yerine kültür mantarının tercih edilmesidir. Kültür Mantarları Zehirler mi? Kültür mantarları bünyelerinde zehirli maddeleri bulundurmadığından bir zehirlenme görülmesi mümkün değildir. Ancak, bu mantarların yetiştiği ortam itibarıyla, bazı mikroorganizmalar mantarların üzerinde bulunabilir. Bu mikroorganizmayla bulaşık mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebileceği de unutulmamalıdır. Bunlara ilaveten, mantar alırken ambalajlı olanlar tercih edilmeli; ayrıca, ambalajda tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bazı bilgilerin yer aldığı etiketlerin olup olmadığına da dikkat edilmelidir. Mantarda bulunan zehirli maddenin özelliğine göre, yendikten 6-8 saat sonra gelişebilen zehirlenme belirtileri: Bulantı, Kusma, İshal, Ateş, Nabız artışı, Karın ağrısı ile daha sonraki günlerde (4-6 gün) gelişebilecek karaciğer ve böbrek bozuklukları ile bu organların bozukluklarına bağlı belirtiler şeklindedir. Sonuçta koma ve ölüm de söz konusu olabilmektedir.
Mantar Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?
Zehirlenme belirtileri mantarda bulunan zehrin niteliğine göre değişir. Belirtiler, bazı mantar türlerinin yenmesini takiben 2 saat sonra, bazı mantar türlerinin yenmesini müteakiben de 6 saat sonra ortaya çıkabilir. Mantarın yenmesini takiben 2 saat gibi kısa bir sürede zehirlenme belirtilerine sebep olan mantarların yenmesi durumunda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
Sersemlik, Bilinç bulanıklığı, Baş dönmesi, Karın ağrısı, Uykuya meyil, Tansiyon düşüklüğü, Denge bozukluğu, Sulu/kanlı ishal, Kas ağrıları, Bulanık görme, Ağızda metalik tat, Nabızda artış, Yüz ve boyunda kızarma, Bulantı ve kusma, Terleme, Ağızda sekresyon artışı, Konuşma güçlüğü
Mantarlarla ile ilgili halk arasında bulunan yanlış inanışlar nelerdir?
Mantarlarla alakalı olarak halk arasında, aşağıdaki belirtildiği biçimde bilimsel değeri olmayan yaygın inanışlar da vardır.
Yoğurtla yenen mantar zehirlemez. Pişirilen mantarda zehir yok olur. Mantarın iç kısmı mavileşirse bu mantar zehirlidir. Sirkeli ve tuzlu suda kaynatmakla mantarın zehri alınır. Kurutulmuş mantarın yenmesiyle zehirlenme olmaz. Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değildir. Mantar koparıldığında rengi değişmezse mantar zehirsizdir. Ağaçlardaki mantarlar zehirsizdir. Zehirli mantar gümüş kaşıkla pişirilirse kaşık kararır. Salyangozlar zehirli mantarları yemezler gibi.
Mantar zehirlenmelerini ve bu zehirlenmelere bağlı ölümlerin en aza indirilmesi iki aşamada mümkündür.
* Halkın zehirli mantar ve mantar zehirlenmeleri konusunda bilinçlendirilmesi
* Mantar zehirlenmesi vakalarının tanı ve tedavilerinin yeterli yapılması.
Zehirlenmeler konusunda 114 numaralı Ulusal Zehir Danışma Merkezinden bilgi alınabilir.
